Abstract:
Almad d akala urmid i d-yessuturen i unelmad ad yesseqdec akud-is, ussis-ines d tzemmar-is ilaqen akked tsudas yelhan akken ad yessiweḍ ɣur-s, ɣef waya anelmad yessefk ad yesɛu iswan n ulmad neɣ s wawalen-nniḍen, ad yesɛu tinelkamin ara as-yefken lebɣi ad iseḍru almad-a, ttsemma ad yili d ameglay. Almad akked tmegleyt myuqqanen gar-asen, ur nezmir ara ad d-nemmeslay ɣef ulmad deg usatal aɣurbiz war ma nemmeslay-d ɣef tmegleyt n yinelmaden. Dɣa, anelmad yesɛan timegleyt ad ismures deg usatal aɣurbiz, ma ur yesɛi ara timegleyt deg ulmad-is ur yessawaḍ ara ɣer tgezmert yetturajun deg-s. Ɣef waya i tesɛa tmeglayet taɣurbizt tixutert d wazal meqqren d ayen yeǧǧan aṭas n yimnuda qedcen fell-as gar-asen R.Viau s tmudemt-is d yimigan yettzerriren fell-as i ɣef i d-yella umeslay deg teẓri, d iferdisen-a i ɣer nerra lwelha kra i tekka tezrawt akken nessaweḍ ɣer tririt n usteqsi-nneɣ agejdan. Akken daɣ i tezzi lwelha-nneɣ ɣer tikli d wallalen akked tarrayin i yesseqdac uselmad akken ad isegli inelmaden-is, am wayen yerzan tirmad i ixeddem, tarrayt n useddesnsent, askazal i yesseqdac akked tikli-ines deg tneɣrit d yinelmaden-is. Nesbed-d turda-a deg tezrawt-nneɣ : Yettili-d usegli n yinelmaden deg tneɣrit-a n tmaziɣt s tarrayin d wallalen i yesseqdac uselmad. Iswi-nneɣ d askan n temlilt n uselmad (tarrayin, allalen i isemras) deg usegli n yinelmaden-is. Akken ad naweḍ ɣer yiswi-ya ; ad d-nerr ɣef turda d usteqsi-nneɣ agejdan, nga tasestant deg kraḍ n yiɣerbazen ilemmasen n tɣiwant n Bgayet, ɣer kuẓ n yiselmaden, deg snat n tneɣriyin n yal yiwen deg-sen. Nseqdec snat n tfukas i ugmar n
yinefkan : tannayt n tneɣrit iwakken ad nwali, seg tama, tarrayin d wallalen i iseqdac uselmad, seg tama-nniḍen inalkamen (tisedmirin, isemda) n tarrayin-a d wallalen-a ɣef tmegleyt n yinelmaden. Nseqdec daɣen tafakust n udiwenni d yinelmaden n tneɣriyin-a akken ad nẓer ladɣa tiɣbula (timental) n tmegleyt-nsen yerna ad nsefqed ɣef tezrirt n tarrayin d wallalen n uselmad-nsen ɣef tmegleyt-nsen